Κατηγορίαυδραγωγείο
Γενικές πληροφορίες για τη διαχείριση νερού
Γραπτές μαρτυρίες
Υλικά κατάλοιπα
Όνομα
Άλλες ονομασίες
Χρήση δημόσια/ιδιωτική
Εποχή κατασκευής/πρώτης αναφοράςΒενετική
Αιώνας(δεν έχει οριστεί)
Έτος(δεν έχει οριστεί)
ΝομόςΡεθύμνου
ΕπαρχίαΜυλοποτάμου
ΟικισμόςΑξός
Θέση (αρχική)(δεν έχει οριστεί)
Θέση (σημερινή)(δεν έχει οριστεί)
Περιγραφή

Στην περιοχή της σημερινής Αξού, στην κορυφή και τις Β και ΒΑ πλαγιές του λόφου «Βουνό», εντοπίζονται τα κατάλοιπα της αρχαίας Αξού ή Οαξού, που υπήρξε ισχυρή ανεξάρτητη πόλη της Κρήτης κατά την αρχαιότητα. Η θέση είναι φυσικά οχυρή και δεσπόζει σε ένα επιβλητικό τοπίο, παρέχοντας καλή εποπτεία της γύρω περιοχής. Ο πυρήνας της αρχαίας πόλης εντοπιζόταν στην κορυφή του λόφου, όπου βρισκόταν η ακρόπολή της. Αργότερα επεκτάθηκε και στη Β πλευρά του «Βουνού», ενώ από τη Βυζαντινή περίοδο εξαπλώθηκε και στις Δ υπώρειες, στη θέση όπου βρίσκεται το σημερινό χωριό. Επίνειό της ήταν η Αστάλη, που τοποθετείται από τους ερευνητές στο Μπαλί, όρμο της Β ακτής.
 Ανατολικά του χωριού, στο δρόμο προς το Ηράκλειο, σώζονται υπολείμματα τείχους, γνωστού με την ονομασία «Το τειχιό τσ' Αξός», το οποίο θεωρείται ότι είναι μέρος του υδραγωγείου που μετέφερε το νερό της πηγής Σκαφίδια στη δεξαμενή της Αξού. Πιθανότατα το υδραγωγείο ήταν κτίσμα των Βενετών και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν υλικά από αρχαία κτίρια.

Δείτε την εγγραφή στον "Αρχαιολογικό Άτλαντα"http://digitalcrete.ims.forth.gr/sites_display.php?id=1077
Βιβλιογραφία

I. Sanders, Roman Crete: An Archaeological Survey and Gazetteer of Late Hellenistic, Roman and Early Byzantine Crete, Warminster 1982.

Μ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, "Η περιοχή του Μυλοποτάμου κατά την αρχαιότητα", Σταμπολίδης Ν., Ελεύθερνα: Πόλη, Ακρόπολη, Νεκρόπολη, Αθήνα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 2004, σελ. 26-43.

Ν. Ξιφαράς, Η κατάληψη του χώρου στην Πρωτογεωμετρική και Γεωμετρική Κρήτη, Ρέθυμνο, 1998.

R. B. Kohel, "The villas at Ayia Triada and Nirou Chani and the origin of the Cretan andreion", HAGG R., The Function of the "Minoan Villa", Proceedings of the Eighth International Symposium at the Swedish Institute at Athens, 6-8 June 1992, Stockholm, Svenska institutet i Athen; Goteborg, Sweden: Distributor, Paul Astroms Forlag, 1997, σελ.137 - 149.

Στ. Σπανάκης, Κρήτη: Τουρισμός-Ιστορία-Αρχαιολογία, Β', Ηράκλειο 1984.

Ι.Α.Σακελλαράκης, "Αρχαιότητες και Μνημεία Κεντρικής και Ανατολικής Κρήτης", ΑΔ Β3 Χρονικά, 20 (1965), σελ. 566-567.

Ε. Β. Frennch, "Archaeology in Greece, 1989-90", AR, (1989-90), σελ.78

B.Haussoullier, "Inscriptions de Crète", BCH 9 (1973), σελ.1-28.

S.Alexiou, "Tête archaique en poros du Musée de Candie", BCH 76 (1952), σελ. 1-17.

D.Levi, "I bronzi di Axos", Annuario 13-14 (1930-1931), σελ.43-146

Χ.Κ.Στρατιδάκης, "Αρχαιολογικές θέσεις στο νομό Ρεθύμνης (Α' Μέρος)", Κρητολογικά Γράμματα 10 (1995), σελ. 110-111.