Κρήνη του Χατζί Φιντίκ Μεχμέτ Πασά

H κρήνη που βρίσκεται σήμερα στο Γεωπονικό Κήπο κατασκευάστηκε από τον Φιντίκ Ελχάτζ Μεχμέτ Πασά, για το τέμενος που είχε ιδρύσει ο ίδιος μεταξύ των ετών 1692-1694. Η αρχική θέση της κρήνης ήταν στην οδό Πεδιάδος, όπου και το τζαμί. στον 20ο αιώνα αναστηλώθηκε και μεταφέρθηκε από το Δήμο Ηρακλείου δίπλα στο τείχος της τάφρου εντός του Γεωπονικού Κήπου (Σταυρινίδης Γ' ,1978,  σ. 74-75, υποσ. 1).

Πρόκειται για απλή ορθογώνια κρήνη με τοξωτή εσοχή. Είναι χτισμένη με λαξευμένους ορθογώνιους λίθους. Εντός της εσοχής οθωμανική επιγραφή δηλώνει τον κτήτορα και τη χρονιά κατασκευής της κρήνης, από κάτω ανοίγονται τυφλές ορθωνίες θυρίδες και ακολουθεί ο κρουνός. Στη βάση υπάρχει απλή ορθογώνια γούρνα (Κανάκη 2008, σ. 408).

Η κρήνη υδροδοτούνταν με μια μασούρα νερό. (Σταυρινίδης, 1984, σ. 119-121 και 1985, σ. 239-242).

Φέρει οθωμανική επιγραφή, την οποία έχει μεταγράψει και μεταφράσει ο Παύλος Χιδίρογλου. Σήμερα, λόγω της φθοράς, είναι δυσανάγνωστη. Η επιγραφή, με βάση τη μεταγραφή Χιδίρογλου (με μικρές τροποποιήσεις), αναφέρει τα εξής:

"Ας ευλογεί ο Θεός τη συνετή και σπάνια φύση του φρουρού του Χάνδακα, του έξοχου και σοφού εκείνου προσώπου, που μέρα και νύχτα είναι έτοιμος να θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία της δωρεάς (;), που επαινείται από το πλήθος των συνετών για την προσπάθεια και το ζήλο [του]. [Επειδή] ορισμένοι είχαν ανάγκη να σβήσουν τη δίψα τους, οικοδόμησε εδώ αυτή την κρήνη του Ζεμζέμ. Τέτοια ωφέλεια προξενεί κανείς μόνο για το Δημιουργό. Το να κάνουν μια αγαθή ευχή για τη συγχώρεσή του [δωρητή] είναι ο λόγος [αυτής της δωρεάς]. Πες το χρονόγραμμα γι' αυτή την κρήνη για λογαριασμό του Σεντάτ (;): [Αυτό] το άφθονο (;) νερό κάνει θαυμαστή (;) την πηγή του Μεχμέτ Πασά. [Έτος] 1103 [1691/92]" (Digital Crete: Στα χρόνια των Οθωμανών).

Βλ.και digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.

Στέργιος Σπανάκης, Η ύδρευση του Ηρακλείου, 828-1939, Ηράκλειο, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος-Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, 1981, σ. 98.

Παύλος Χιδίρογλου, "Οθωμανικές επιγραφές της Κρήτης (πέτρες τάφων, τεμενών, τεκέδων, κρηνών και κτιρίων", Πεπραγμένα του Ε' Κρητολογικού Συνεδρίου (Άγιος Νικόλαος, 25 Σεπτεμβρίου - 1 Οκτωβρίου 1981, Ηράκλειο, Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, 1985, σ. 247-260.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Γ': Έγγραφα της περιόδου ετών 1694-1715 (Εγίρας 1105-1127), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1978, σ.74-75, υποσ. 1.

Νικόλαος Σταυρινίδης Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, E': Έγγραφα της περιόδου ετών 1752-1765 (Εγίρας 1165-1179), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1985, σ. 239-242, υποσ. 46.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Δ': Έγγραφα της περιόδου ετών 1715-1752 (Εγίρας 1127-1165), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1984, σ. 119-121.