Κρήνη του Καλουπσίζ Ισμαήλ Αγά / Κρήνη του Καλοψούζ

Κατηγορίακρήνη
Γενικές πληροφορίες για τη διαχείριση νερού
Γραπτές μαρτυρίες
Υλικά κατάλοιπα
ΌνομαΚρήνη του Καλουπσίζ Ισμαήλ Αγά / Κρήνη του Καλοψούζ
Άλλες ονομασίες
Χρήση δημόσια/ιδιωτική
Εποχή κατασκευής/πρώτης αναφοράςΟθωμανική
Αιώνας18ος
Έτος1792
ΝομόςΗρακλείου
ΕπαρχίαΤεμένους
ΟικισμόςΗράκλειο
Θέση (αρχική)Αρχή της λεωφόρου Καλοκαιρινού, στην πλευρά της Χανιόπορτας
Θέση (σημερινή)(δεν έχει οριστεί)
Περιγραφή

Η κρήνη χτίστηκε το 1792 από τον Χατζί Ισμαήλ Αγά γιο του Αλί, της οικογένειας των Καλουπσίζ. Σύμφωνα με το αφιερωτήριο έγγραφο (2 Αυγούστου 1794), ο ιδρυτής αφιέρωσε για τη συντήρηση της κρήνης ακίνητά του στους οικισμούς Γούβες Πεδιάδος και Σίβα Μαλεβιζίου, καθώς και διάφορα καταστήματα που βρίσκονταν στη συνοικία Βεκίλι Χαρτζ του Χάνδακα. Ο ιδρυτής  προέβλεπε την προσφορά παγωμένου νερού κατά τη θερινή περίοδο. Για αυτό τον σκοπό θα αγοράζονταν κάθε χρόνο τέσσερα φορτία χιόνι. (Σταυρινίδης, 1969).
Στην κρήνη υπήρχε  επιγραφή με την χρονολογία 1207 (έτος Εγίρας, δηλαδή 1792). Η επιγραφή ανέφερε σε μετάφραση:

"Ας συγχωρεθεί η ψυχή εκείνου που ανάστησε αυτό το αγαθό έργο,/ η ψυχή του ας χορτάσει το νερό από το θείο δώρο της Κρήνης (Σελσεμπίλ) του παραδείσου. // Το όνομά του είναι Ελχάτζ Ισμαΐλ Καλουπσίζ-ζαντέ, / μέρα και νύχτα αγωνίστηκε για την ευσέβεια. // Ο Κύριος τον αξίωσε με πλήθος επιτυχιών. / Έκανε να ρέει η ευάρεστη σε όλους γενναιοδωρία. // Σε αυτό τον τόπο δεν υπήρχε έργο παροχής νερού στους διψώντες. / Το δημιούργησε εξαρχής. Πλούσιοι και φτωχοί μούσκεψαν με νερό. // Έφτιαξα το χρονόγραμμά του, ανεβαίνοντας (;) με εννέα τροχιές: / Ε, πρίγκιπα, πάρε, πιες, στην υγεία του Χουσεΐν."
Η κρήνη πωλήθηκε το 1926 ως ανταλλάξιμη περιουσία από την Εθνική Τράπεζα και κατεδαφίστηκε. Στη θέση της βρισκόταν παλαιότερα το καφενείο "Μπόρσα" (άλλοτε Καρπαθιωτάκη) (Σταυρινίδης, 1969). Σήμερα εκεί βρίσκεται κτίριο που στεγάζει κατάστημα στο ισόγειο.

Βλ.και digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.

Δείτε την εγγραφή στον "Αρχαιολογικό Άτλαντα"
Βιβλιογραφία

Στέργιος Σπανάκης, Η ύδρευση του Ηρακλείου, 828-1939, Ηράκλειο, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος-Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, 1981, σ. 95.

Nusret Çam, Yunanistan'daki Türk eserleri / Turkish Monuments in Greece, Άγκυρα, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000, σ. 65.

Νικόλαος Σταυρινίδης  "Οι φιλανθρωπικές κρήνες του Μεγάλου Κάστρου (τα Σεμπίλια) ", Εφημερίδα "Πατρίς", 2-18/11/1969, αρ. 9.

Mustafa Tatcı,Cemal Kurnaz,Yaşar Aydemir, Giritli Salacıoğlu Mustafa Celvetî Dîvân, Άγκυρα, Akçağ, 2000, σ. 45-46, 124