Δεξαμενή ύδρευσης Ρεθύμνου

Στον Μασταμπά, κοντά στο τζαμί του Βελί Πασά βρίσκεται η δεξαμενή ύδρευσης του Ρεθύμνου. Αποτελείται από δρομικό καμαροσκέπαστο χώρο και μικρότερο εγκάρσιο χώρο. Κατασκευάστηκε το 1648 και ανακατασκευάστηκε ριζικά κατά το 1893. Η δεξαμενή του τέλους του 19^ου αιώνα έχει χωρητικότητα 702μ³. Τότε επεκτάθηκε και το δίκτυο υδροδότησης της πόλης με νέους χαλύβδινους σωλήνες. Το συνολικό μήκος του δικτύου έφτασε τα 3.530 μ.. Η ανακατασκευή της δεξαμενής και του δικτύου πραγματοποιήθηκε από τον μηχανικό της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης Μιχάλη Σαββάκη. Η κατασκευή του δικτύου διήρκησε 17 μήνες και κόστισε 10.000 χρυσές οθωμανικές λίρες (Ανδροβιτσανέα 2017, σ. 14-18).

Δύο μαρμάρινες επιγραφές επιβεβαιώνουν την κατασκευή και την ανακατασκευή της δεξαμενής.

Επιγραφή πάνω από την είσοδο: "Χρονολογία κατάκτησης του Ρεθύμνου: 1055 (1645/46) - Αμπντουλχαμίτ χαν γιος Αμπντουλμετζίτ, πάντοτε νικητής, γαζής (μαχητής) - Χρονολογία κατασκευής της δεξαμενής: 1310 (1892/93) - Αυτό το γλυκό νερό, χάρη στο οποίο ζει το Ρέθυμνο, είναι βακούφι (αφιέρωμα) και ευαγές ίδρυμα του πορθητή του Ρεθύμνου, του αοίδιμου σουλτάνου Ιμπραΐμ Χαν. Ας τον συγχωρεί [ο Θεός]. Για την ψυχή του που αγαλλιάζει, [ας διαβάζεται], με τη χάρη του Θεού, η φατιχά (η ευχή υπέρ της αναπαύσεως της ψυχής του)" (digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών) .

Επιγραφή στον βόρειο τοίχο της δεξαμενής, μερικώς καταστραμμένη:

"Αμπντουλχαμίτ χαν, γιος του Αμντουλμετζίτ, πάντοτε νικητής, γαζής (μαχητής). [...] Αυτό το νέο κτίριο λύτρωσε τους διψασμένους του Ρεθύμνου όπως η δεξαμενή του Κεβσέρ [λυτρώνει τους πιστούς από τη δίψα στον παράδεισο]. Το λαμπρό χρονόγραμμά του το συνέθεσε ο Τζελάλ [ενώ είχε διοριστεί] στη Γενική Διοίκηση: Η δεξαμενή με το νερό της ζωής για τους διψασμένους! 1310 (1892/93). Θεμελιώθηκε εκ νέου και αποπερατώθηκε επί διοικητή Ρεθύμνου Νουσρέτ Μπέη Σερμέτ Αγά-ζαντέ από τα Χανιά" (digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών).

βλ. και digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.

Μιχάλης Παπαδάκης, "Μια αραβική επιγραφή και δύο τουρκικές στο Ρέθεμνος", Προμηθέας Πυρφόρος, 29 (1986), σ. 109-114.

Γιάννης Παπιομύτογλου, "Στο Ρέθυμνο του 1894", Κρητολογικά Γράμματα, 1 (1990), σ. 17-20.

Χαρίδημος Παπαδάκης, Τα χασαπιά του Ρεθύμνου και όχι μόνο, Ρέθυμνο, Δικηγορικός σύλλογος Ρεθύμνης, 2005, 158-162.

Ανδροβιτσανέα, Άννα, Το οθωμανικό σύστημα υδροδότησης : η πόλη του Ρεθύμνου (σεμιναριακή εργασία), Ρέθυμνο 2017.