Χαμάμ της πλατείας Καρά Καντί στο Χάνδακα

Το χαμάμ  απότελούσε μετασκευή της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στα Μουρχουταργεία  (Σταυρινίδης Β', 1976, σ. 441-442, υποσ. 1 και Ε', 239-242, υποσ. 27).

2 Σαμπάν  1105 / 28 Μαρτίου 1694. Ο γενίτσαρος Μπαϊράμ Μπεσέ αιτήθηκε, παρουσία του επόπτη των υδάτων Μεχμέτ Μπεσέ, την υδροδότηση του χαμάμ από την κρήνη που βρίσκεται στην πλατεία Καρά Καντί Μεϊντάνι (Kara Kadı Meydanι), τη σημερινή πλατεία Ρήγα Φεραίου. Συγκεκριμένα, κατέθεσε πως ο Βεζίρης Χατζή Μεχμετ Πασας είχε μεταφέρει νερό από πηγή που βρισκόταν έκτος της πόλης στην κρήνη που ίδρυσε ο ίδιος  στην πλατεία Καρά Καντή Μεϊντάνι και καθώς το χαμάμ του, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή δεν υδροδοτείται, ζήτησε να παραχωρηθεί από το περίσσευμα της κρήνης μια μασούρα νερό τόσο για τις ανάγκες του χαμάμ, όσο και για τις ανάγκες της γειτονιάς. Επιπλέον, ο επόπτης έπρεπε να αναλάβει την κατασκευή αγωγού προς το χαμάμ καθώς και τη συντήρηση των αγωγών, με μισθό 120 παράδες τον  μήνα. Σύμφωνα με το Σταυρινίδη, το μικρό χαμαμάκι ονομαζόταν Σαράντα Χαμάμι. Η ονομασία "Χαμάμ Σαράντα Καδή" οφείλεται το ότι εκεί λούζονταν οι λεχώνες μετά τη συμπλήρωση 40 ημερών από τον τοκετό, προκειμένου να λάβουν τη σχετική ευχή του "σαραντίσματος" από τον καδή (Σταυρινίδης Β', 1976  σ. 441-442, υποσ. 1).

3 Πετσεπ 1160 / 12 Ιουλίου 1747: το χαμάμ ανήκε κατά το ήμισυ στον Σαλίχ, ο οποίος σύμφωνα με άλλη καταχώριση του ίδιου έτους εκτελέστηκε στο Μεγάλο Κούλε. Μετά το θάνατο του Σαλίχ, ο πληρεξούσιος επίτροπος της περιουσίας του και κηδεμόνας των τέκνων του Χουσεΐν Μπολούκμπασι πούλησε το ήμισυ του χαμάμ στον Φεϊζουλλάχ Τσελεμπί. Στο έγγραφο σημειώνεται πως το χαμάμ γνωστό ως “Σαράντα Χαμαμί” βρίσκεται στη συνοικία Βεκίλ-ι-Χαρτζ Ρετζέπ Αγά και αποτελείται υαλόφρακτο δωμάτιο (τζαμεγαίαν, λιακωτό), ενα ακόμα δωμάτιο, δύο δωμάτια λουτρού, αποχωρητήριο, εστία, δυο πηγάδια και μια αυλή. Το μερίδιο του χαμάμ πωλήθηκε για 300 γρόσια.(Σταυρινίδης Δ', 1984, σ. 322-323).

1 Cemaziyelevvel 1178 / 27 Οκτωβρίου 1764: στην καταγραφή κρηνών, τζαμιών και άλλων ιδρυμάτων στα οποία διοχετεύεται νερό, σημειώνεται το Σαράντα Καδή χαμάμ, στο οποίο διοχετεύονταν δυόμιση μασούρες νερό. (Σταυρινίδης E' 1985, σ. 239-242, αρ. 2816).

Το χαμάμ αυτό, πιθανώς, θα πρέπει να ταυτιστεί με το αναφερόμενο ως Μποστάν Xαμαμί ("Xαμάμ των Περιβολιών") από τον Εβλιά Τσελεμπί το έτος 1669.

Σύμφωνα με τον Σπανάκη, το Μικρό Χαμαμάκι τροφοδοτούνταν με νερό από πηγάδι στον Προμαχώνα Μαρτινέγκο.

Η ονομασία "Χαμάμ Σαράντα Καδή", οφείλεται, κατά τον Σταυρινίδη, στο ότι εκεί λούζονταν οι λεχώνες μετά τη συμπλήρωση 40 ημερών από τον τοκετό, προκειμένου να λάβουν τη σχετική ευχή του "σαραντίσματος" από τον καδή (Σταυρινίδης Β', 1976, σ. 441-442, υποσ. 1).

Βλ.και digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.

Ευαγγελία Φραγκάκι "Τα Χαμάμια του Μεγάλου Κάστρου, προέλευσις και λειτουργία των", Αμάλθεια, 30 (1977), -, 9.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, E': Έγγραφα της περιόδου ετών 1752-1765 (Εγίρας 1165-1179), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1985, 239-242, υποσ. 27.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Β': Έγγραφα της περιόδου ετών 1672-1694 (Εγίρας 1083-1105), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1976, 441-442, υποσ. 1.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Δ': Έγγραφα της περιόδου ετών 1715-1752 (Εγίρας 1127-1165), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1984, 48-51, 264, 322-323.