Χαμάμ του Γιουσούφ Πασά στα Χανιά

Στην οδό Χάληδων, στον δρόμο που οδηγεί προς το λιμάνι της πόλης, διατηρείται χαμάμ ενσωματωμένο σε άλλα οικοδομήματα. Συγκεκριμένα διατηρούνται δύο χώροι που καλύπτονται ο ένας με έναν ημισφαιρικό θόλο και ο άλλος με δύο ημισφαιρικούς θόλους, καθώς και ο μεγαλύτερος τετράγωνος χώρος, ο οποίος καλύπτεται με εννέα ημισφαιρικούς θόλους. Το χαμάμ ανεγέρθηκε μάλλον στον 17ο αιώνα και πιθανό ήταν διπλό, με ανδρικό και γυναικείο τμήμα (Κανετάκη, σ. 276). Το χαμάμ βρίσκεται στη θέση που βρισκόταν στη βενετική εποχή η μονή  της Αγίας Κλάρας των Φραγκισκανών. Βρίσκεται δηλαδή απέναντι από τη μονή του Αγίου Φραγκίσκου που μετατράπηκε στο τζαμί του Γιουσούφ Πασά. Στην καταγραφή των βακουφιών του τζαμιού του Γιουσούφ Πασά περιλαμβάνονται δύο χαμάμ που έχτισε ο πασάς κοντά στο τζαμί, καθώς και η πλατεία μπροστά τους, είναι συνεπώς πιθανόν ότι το χαμάμ χτίστηκε τότε και ανήκε στο συγκρότημα του τζαμιού του Γιουσούφ Πασά. Ίσως, η αναφορά σε δύο χαμάμ να σημαίνει απλώς ότι επρόκειτο για διπλό χαμάμ (Digital Crete: στα χρόνια των Οθωμανών)

Το 1934 το χαμάμ αγοράστηκε ως ανταλλάξιμο από το ζεύγος Μανουσάκη, στις εγγονές του οποίου ανήκει σήμερα. Το 1941, κατά τους γερμανικούς βομβαρδισμούς, καταστράφηκε μεγάλο τμήμα του χαμάμ και η περιμετρική στοά. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο και μέχρι το 1994 στο σωζόμενο τμήμα του στεγαζόταν ένα καμπανοχυτήριο. Το 1965 κηρύχθηκε διατηρητέο  μνημείο (Ανδριανάκης σ. 103, 132-133· Κανετάκη, σ. 276-278).

βλ. και Digital Crete: στα χρόνια των Οθωμανών

GÜLSOY, ERSİN, Girit'in fethi ve Osmanlı idaresinin kurulması (1645-1670), Κωνσταντινούπολη, Tatav, 2004, σ. 254.

ΚΑΝΕΤΑΚΗ, ΕΛΕΝΗ, Οθωμανικά λουτρά στον ελλαδικό χώρο, Αθήνα, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, 2004, σ. 276-278.

ΑΝΔΡΙΑΝΑΚΗΣ, ΜΙΧΑΛΗΣ, Η παλιά πόλη των Χανίων, Αθήνα, Αδάμ, 1997, σ. 103, 132-133.