Σχετικά με την ύδρευση των Χανίων, ο Giusepe Gerola σημειώνει: ο πρώτος και μοναδικός αγωγός νερού στα Χανιά είναι έργο του Μηχανικού Melchiore Albertoni (συγγενούς του Σανμικιελι) όταν ρέκτορας ήταν ο Leonardo Loredan (1551-1554). Ο αγωγός κόστισε 1.000 δουκάτα και μήκος πάνω από τέσσερα μίλια, στα βουνά νότια των Χανίων όπου βρίσκονται οι κήποι της οικογένειας Viaro. Το υδραγωγείο δεν άντεξε για πολύ καιρό , το δεύτερο μισό του ίδιου αιώνα η κρήνη στέρεψε.
Διορθωτικές εργασίες έγιναν το διάστημα από τον Αύγουστο του 1581 ως τον Μάιο 1582 και κόστισαν 22.511 υπερπυρα σε έκτακτα έξοδα και άλλα 4.200 για 350 αγγαρίες. Ο Προνοητής Alvise Giustinian συνέχισε λίγο τις εργασίες χρησιμοποιώντας εκατό αγγαρίες, αλλά χωρίς να ξοδέψει άλλα χρήματα. Αμέσως μετά ερημώθηκαν 300 passi του υδραγωγείου εξαιτίας κακοκαιρίας, η κρήνη έμεινε για ακόμα μια φορά ξερή. Ο έλεγχος έδειξε ότι ρίζες δέντρων είχαν καταστρέψει τους αγωγούς. Ο ρέκτορας Daniele Gradenigo προσφέρθηκε να το επισκευάσει επιβάλλοντας ένα φόρο 5 υπερπύρων σε κάθε νοικοκυριό και συμπλήρωσε το υδραγωγείο με την δόμηση δύο δεξαμενών ανάμεσα στον Άγιο Φραγκίσκο και την Αγία Κιάρα, οι οποίες συνδέονταν μεταξύ τους. Ο φόρος συλλέχθηκε, οι cittadini πλήρωσαν εθελοντικά και το υδραγωγείο επιδιορθώθηκε για άλλη μια φορά. Και φαινόταν πιο σταθερό και από την πρώτη φορά.
Ακόμα και σήμερα (αρχές 20ου αιώνα) το νερό των Χανίων ακολουθεί την ίδια διαδρομή του αρχικού υδραγωγείου. Οι πηγές είναι τρεις γύρω από τον οικισμό Γαρίπας. Η μία στα Μπουτσουναρια είναι η πιο πλούσια, αναβρύζει σε μια αρχαία δεξαμενή, διακοσμημένη στο εξωτερικό από ένα τόξο με αδιάγνωστο οικόσημο. Εκεί υπάρχει και μία κρήνη. Η άλλη πηγή έρχεται από τον Άγιο Χαράλαμπο, κοντά στην εκκλησία Αγίου Χαραλάμπους, Παναγίας, Παρασκευής και Δημητρίου. Η τρίτη από τη θέση Τρούμπα
Πιο μπροστά, όχι μακρά από την Αγία Παρασκευή, στα Περβόλια, μικρός αγωγός περνά από το ξεροπήγαδο και φτάνει στην τάφρο της πόλης ανάμεσα στην Retimiota και τον προμαχώνα Schiavo.
Ο Πρακτικίδης σημειώνει: Όπως στην περίπτωση του Ηρακλείου, έτσι και στην πόλη των Χανίων το νερό διοχετεύεται μέσω υπόγειων υδραγωγών. Πέρα από τα πηγάδια των οποίων το νερό διοχετεύεται μέσω υπόγειων υδραγωγών και τα οποία συναντήσαμε στις περιπτώσεις του Ηρακλείου και των Χανίων, υπάρχουν πηγάδια βρόχινου ύδατος, μερικά από τα οποία βρίσκονται στη Σούδα. Όσον αφορά την προέλευση της παροχής νερού στην πόλη των Χανίων, ο Πρακτικίδης αναφέρει πως το νερό διοχετεύεται από τα χωριά Νεροκούρο, Τσουμπανά, Μουρνιές και Περιβόλια.
Μικρή αναφορά στο υδραγωγείο της πόλης των Χανίων από τους Philippe de Bonneval και Mathieu Dumas .
Επίσης, αναφορά στις πηγές του υδραγωγείου στην περιοχή Μπουτσουνάρια από τον Ιωσήφ Χατζιδάκη.
|