Χαμάμ του Μαχμούτ, κεχαγιά του μεγάλου βεζίρη Φαζίλ Αχμέτ Πασά Κιοπρουλού, στο Χάνδακα

 Το χαμάμ του Μαχμούτ, κεχαγιά του μεγάλου βεζίρη Φαζίλ Αχμέτ Πασά Κιοπρουλού, ιδρύθηκε μετά την κατάκτηση του Χάνδακα. Συγκεκριμένα μετατράπηκε σε χαμάμ εκκλησία που βρισκόταν στο κέντρο του Ηρακλείου, κοντά στο ναό του Αγίου Ιωάννη Βαπτιστή – τζαμί του Μαχμουτ .

Σύμφωνα με τον Εβλιά Τσελεμπί, ο Μαχμούτ, που είχε γνώσεις αρχιτεκτονικής, μετέτρεψε σε χαμάμ την εκκλησία σε δέκα μέρες. Το χαμάμ φαινεται πως ήταν μεγάλων διαστάσεων, αφού διέθετε δέκα γούρνες, δύο ιδιαίτερα διαμερίσματα, αίθουσα υποδοχής και αποδυτήρια. Ο Μαχμούτ περιέλαβε το χαμάμ στα ευαγή ιδρύματα (βακούφια) που συντηρούσαν το γειτονικό τζαμί του. Το χαμάμ υδρευόταν από το υδραγωγείο του Χάνδακα  (digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.).

Το 1673, ο Μεχμέτ Μπέης γιος του Αμντουλλάχ από τη Μαλάτιο υπομίσθωσε το χαμάμ στον Ιμπραήμ Μπεσέ για 200 γρόσια τον χρόνο.Ο Ιμπραήμ Μπεσέ ωστόσο δήλωσε στο ιεροδικείο του Χάνδακα ότι δεν είχε έσοδα από το χαμάμ, επειδή δίπλα του είχαν χτιστεί και άλλα χαμάμ. Με τη μεσολάβηση του μουτεβελή του βακουφιού του Μαχμούτ Αγά, στο οποίο ανήκε το χαμάμ, το ταμείο του σφραγίστηκε. Τα έσοδα του χαμάμ, στο χρονικό διάστημα από τη σφράγιση του ταμείου μέχρι το άνοιγμά του μετά από ένα μήνα, ανέρχονταν σε 2.890 άσπρα (Βαρούχα κ.ά., 2008, σ. 53).

Σύμφωνα με καταχώρηση στο κατάστιχο του καδή του Χάνδακα, το 1719, το χαμάμ Μαχμούτ Κετχουντά υδροδοτούνταν με τρεις μασούρες νερό. (Σταυρινίδης Δ' 1984, σ. 50). Η ίδια ποσότητα σημειώνεται σε καταχώρηση του έτους 1722. (Σταυρινίδης Δ΄, 1984, σ. 120)

Βλ.και digital crete: Στα χρόνια των Οθωμανών.

Ζαχαρίας Πρακτικίδης, Χωρογραφία της Κρήτης, συνταχθείσα τω 1818, Ηράκλειο, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος-Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, 1983 (επανέκδοση), σ. 41, υποσ. 60.

Νικόλαος Σταυρινίδης, Μεταφράσεις τουρκικών ιστορικών εγγράφων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Δ': Έγγραφα της περιόδου ετών 1715-1752 (Εγίρας 1127-1165), Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 1984, σ. 50 και σ. 120.

Evliya Çelebi, Evliya Çelebi seyahatnamesi Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 308 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu - Dizini, επιμ. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Robert Dankoff, 10 τ., Κωνσταντινούπολη, Yapı Kredi Yayınları, 2003, τ. 8, σ. 228.

Μαρία Βαρούχα, Φωτεινή Χαιρέτη, Μαρίνος Σαρηγιάννης, Ιεροδικείο Ηρακλείου, Πέμπτος Κώδικας, επιμ. Ελισάβετ Α. Ζαχαριάδου, Ηράκλειο, Βικελαία Δηµοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, 2008, σ. 53.